Staram się łączyć różne estetyki, z pozoru niepasujące do siebie. Potem zastanawiam się czy i jak w tej kreacji może wybrzmieć hasło festiwalu. 

Grzegorz Nurek: Miał pan kilkuletnią przerwę w projektowaniu kreacji dla Boskiej Komedii. Jakim wyzwaniem była praca przy tegorocznej edycji festiwalu?

Victor Soma: Dla festiwalu Boska Komedia projektuję z niewielką, bo dwuletnią przerwą od 2009 roku. Ta przerwa pomogła. Wróciłem do współpracy z festiwalem ze świeżym spojrzeniem, nowymi pomysłami. 

Czy i jaką inspiracją było hasło festiwalu?

Hasła od zawsze towarzyszą festiwalowi. Staram się, aby ono nie było pierwszym, prostym skojarzeniem w mojej pracy. Zaczynam od zbudowania odrębnego świata – osnowy wizualnej, która będzie wykraczać poza zwykłą identyfikację graficzną. Chciałbym, abyśmy mieli wrażenie, że wchodzimy, jak w teatrze, w dziwną scenografię. Wiadomo, że współczesny teatr jest mocno surrealistyczny, szczególnie w warstwie plastycznej. Czerpie z szerokich rejestrów kultury, ten teatralny wszechświat jest bardzo bogaty. Staram się łączyć różne estetyki, z pozoru niepasujące do siebie. Potem zastanawiam się, czy i jak w tej kreacji może wybrzmieć hasło festiwalu. W tym roku jest to mocno terapeutyczny slogan „You are so fucking special”, który wydaje się całkiem na serio, ale słowo „fucking” nadaje mu jakiś rodzaj dwuznaczności, przesady zbliżonej do parodii. Dlatego to uświęcenie swojego „ja” umieściłem w kontekście „low budget” marketingu biedronkowo-lidlowego, w przaśnej scenografii zapóźnionych rewirów polskich miast. To dobrze, że zapóźnionych – te obszary nie nadążyły z przyswojeniem sobie sztucznego blichtru i napuszenia. Jest za to witalnie, industrialnie, z retro sznytem. Zainspirowałem się też zjawiskiem „typo polo”: wernakularną kulturą literniczą, już prawie zanikającą. W tej przestrzeni coachingowy pogłos tego hasła nabiera swojskości i prawdziwości.

Czy to prawda, że w Łaźni Nowej są specjalne wrota pana autorstwa z tym hasłem? 

To też taka nasza „świecka tradycja". Każda edycja festiwalu to nowe, olbrzymie wrota. Będą przypominać przez kolejny rok o Boskiej. Wyglądają spektakularnie.

Zapytał mnie pan o techniki i inspiracje w mojej pracy. Często stosuję kolaż np. rysunku odręcznego, grafiki 3D. Kolaż jest jedną z najbardziej surrealistycznych technik (choć rodowód ma dadaistyczny). Ze zgrzebnej codzienności, ze zjawisk medialnych, elementów rozpoznanych, reklam, odprysków popkultury wydzieramy fragmenty, zestawiamy z czymś innym i tworzymy nadrealny wymiar. Zabawa z wyobraźnią, którą do sztuki wnieśli surrealiści, ma zastosowanie i w mojej pracy. Bardzo ważna jest dla mnie także intelektualna gra w skojarzenia. 

To co charakterystyczne dla pana twórczości to „nieokiełznane” szaleństwo kolorów.   

Jak sięgnę pamięcią, to dawniej moją ulubioną techniką była czerń i biel – piórko, ołówek. Uwielbiałem czarno-białe filmy, był w nich posmak retro i wręcz graficzna wyrazistość plam. A potem, jak się już odważyłem, poszedłem radykalnie w drugą stronę, w stronę koloru. Taka była też moja droga do plakatu, bo jestem też plakacistą. A plakat w swojej definicji musi być krzyczącym wyróżnikiem w przestrzeni, musi zadziałać na odbiorcę kolorem, mocno wyrazistym znakiem, wabikiem. Ktoś powiedział: „plakat musi śpiewać.” Zestawiam mocne kolory, ale raczej ograniczam ich paletę do trzech-czterech. 

Czym dla pana jest festiwal Boska Komedia? 

To bez wątpienia najważniejszy festiwal teatralny w Polsce. Probierz i barometr jakości polskiego teatru. Tu pojawiają się najlepsze spektakle z ostatniego roku. To również święto branży, bo każda branża powinna mieć swoje święto. Podczas festiwalu zapoznają się aktorzy i reżyserzy z całego kraju, środowisko się scala. Cenne jest także to, że spektakle oglądają goście z zagranicy i zapraszają aktorów do swoich krajów. To wysokokaloryczna uczta dla entuzjastów sztuki teatralnej. 

Rozmawiał Grzegorz Nurek

Victor Soma – ilustrator, projektant graficzny, rysownik, motion designer, projektant wystaw narracyjnych. Autor oprawy wizualnej festiwalu Boska Komedia. Strona autorska: victorsoma.com